COVID-19: An Urgent Call for Coordinated, Trusted Sources to Tell Everyone What They Need to Know and Do
By: Scott C. Ratzan, Lawrence O. Gostin, Najmedin Meshkati, Kenneth Rabin, and Ruth M. Parker
National Academy of Medicine, Perspectives | Expert Voices in Health & Health Care, March 5, 2020
بیماری ویروس کرونا (کووید-۱۹): دعوتی فوری برای تشکیل منابع خبری هماهنگ و موثق برای آنچه مردم باید بدانند و بکار بندند – منتشر شده در وب سایت آکادمی ملی پزشکی آمریکا
نویسنده ایرانی گروه نویسندگان: دکتر نجم الدین مشکوتی،استاد مهندسی صنایع و سیستم‌ها و عمران در دانشگاه کالیفرنیایی جنوبی (USC)
ترجمه: مهندس علی فرشید، دانشجوی دکترا در دانشگاه ایالتی یوتا
توضیح دکتر نجم الدین مشکوتی در مورد ترجمه فارسی این مقاله (به قلم ایشان)
ما نگارندگان این مقاله،که پس از بررسی‌های بسیار توسط یکی از معتبرترین نهادهای علوم پزشکی در جهان که همانا آکادمی ملی پزشکی آمریکا (National Academy of Medicine) منتشر شده، روی سخنمان با مقامات و سیاستگزاران امور بهداشتی و درمانی در آمریکا بوده است. البته مفاهیم و مقولات این مقاله با اندکی جرح و تعدیل در سایر کشورها که با ویروس کرونا مشغول دست و پنجه نرم کردن هستند هم مصداق دارد و طبعا کاربرد خواهد داشت. بعلاوه پیشنهاد‌های ارائه شده توسط این مقاله هر آینه و در هر مقطع از مبارزه با ویروس کرونا بکار بسته شود می تواند بسیار مفید و موثر باشد.
همانطوریکه در متن مقاله هم اشاره کرده ام، شیوه تفکر سیستمی لازمه و پیش نیاز برخورد صحیح و منسجم جهت کاهش عوارض و تبعات هر نوع حادثه و رویداد ناگواری می‌باشد. همچنین به استناد تجارب متجاوز از سی سال گذشته تحقیق و تدریس، معتقدم که افراد شاغل در هر نوع سیستمی اعم از اپراتورهای یک پالایشگاه، کارخانه شیمیایی، نیروگاه اتمی و یا کارمندان ایستگاه آتشنشانی و امداد، اورژانس بیمارستانی و غیره اصولا اولین و در عین حال آخرین لایه دفاعی و حفاظتی مردم در مقابله و مواجهه با عوارض و خطرات ناشی از حوادث و بلایای مهیب می باشند. این خدمتگذاران جامعه در واقع سپر بلای اول،حلال مشکلات میانی و ناجی آخر همشهریان و هموطنان خویش هستند و از این رو حتما تشخیص نیازها و قابلیت‌های فکری، روانی، و جسمانی ایشان و تامین وسایل و تجهیزات لازمه جهت تعامل کارامد و ایمن در مواجهه با ناهنجاری‌ها و خطرات باید در صدر اولویت‌های یک جامعه، که مآلاً سلامت و قدر عافیت خود را مدیون خدمات این افراد می باشد، قرار بگیرد.
علوم جدیده، مخصوصا (HSI) Human-Systems Integration که شاید بتوان آن را به یکپارچه سازی و انسجام تعامل انسان و سیستم ترجمه کرد، و در حال حاضر کاربردهای بسیاری دارد، از یک سو به افراد (نیازها، تواناییها و قابلیت‌های ایشان) نگریسته و آنها را لحاظ کرده و از سوی دیگر احتیاجات سیستم و شرایط محیطی را مد نظر دارد و هدفش ایجاد و استمرار یک تعامل کارامد، ایمن و پایدار بین آنهاست. اصولا مواجهه با یک بحران خطرناک و مرگ زا همچون ویروس کرونا، صرف نظر از جوانب پزشکی آن، یک مقوله سازمانی، مدیریتی و سیستمی است. بعلاوه هرچه از راس هرم سازمانی سیاستگذاری و تصمیم گیری کلان بهداشت و مدیریت بحران فاصله گرفته و به قاعده این هرم که متشکل از کارمندان سازمانهای امداد رسانی، درمانی، بیمارستانها و امثالهم هستند نزدیک تر می شویم نقشHSI پر رنگ تر شده و نیاز به لحاظ کردن ملاحظات مرتبط با آن مهمتر می گردد. شاید بتوان ادعا کرد که کارآمدی هرم سازمانی فوق الذکر در گرو و مرهون ایمنی و عملکرد لایه‌های پائین دستی و تعامل صحیح و پایدار آنها است.
به عنوان مثال اطلاع و لحاظ کردن این واقعیت مسلم و مستند که “افرادی که مجبور به استفاده از تجهیزات محافظت شخصی (Personal Protective Equipment, PPE) در حین انجام کار هستند با محدودیت‌های جدی فکری و فیزیکی مواجهه هستند”* می تواند دارای اثرات حیاتی نه تنها درعملکرد امدادگران و پزشکان و پرستاران باشد بلکه روی دیگر این سکه آثار مستقیم این عوامل بر کیفیت درمان و ایمنی بیماران (Patient Safety) بستری در بیمارستانها و مرکز درمانی می باشد. به عبارت دیگر یک نوع رابطه تنگاتنگ، زنجیره‌ای و تا حدی علت و معلولی بین نحوه و میزان تجهیز کارمندان مراکز درمانی، محدودیت‌های فکری و جسمانی ناشی از آن تجهیز و کیفیت درمان و سلامت و ایمنی بیمار وجود دارد که باید به صورت سیستماتیک بررسی شود.
از اینروست که اینجانب که یک استاد ساده مهندسی در دانشگاه کالیفرنیا جنوبی (USC) هستم، به واسطه تخصص و تجارب خود در رشته HSI و همچنین عضویت در هیأت HSI (Board of Human-Systems Integration, BOHSI) مشترک و ناظر بر سه آکادمی ملی آمریکا (علوم، مهندسی و پزشکی NAS, NAE, NAM) در کنار چهار نویسنده محترم این مقاله که همگی در زمره برجستگان و متخصصان معروف علوم پزشکی و بهداشت عمومی در جهان هستند، به تشریک مساعی پرداخته و مقاله زیر را قلم زدیم. امیدوارم که این مقاله که به قلم پنج محقق تهیه شده مورد توجه هموطنانم قرار گیرد و پیشنهاد‌های آن با عنایت و اجابت ایشان مواجه شود.
* NRC (National Research Council). 1999. Strategies to protect the health of U.S. forces: Force protection and decontamination, page 105.
اصل مقاله
از سال ۱۹۹۵، جامعه جهانی شش مورد شیوع گسترده بیماری‌ها را تجربه کرده که سازمان بهداشت جهانی (WHO) از آنها به عنوان شرایط اضطراری در بهداشت عمومی با ابعاد جهانی (Public Health Emergency of International Concern-PHEIC)یاد کرده است: آنفلونزای H1N1 ،فلج اطفال، ابولا در غرب افریقا و در جمهوری خلق کنگو، زیکا و در حال حاضر ویروس جدید کرونا، که سازمان بهداشت جهانیآن را SARS-CoV-2 نامیده است این ویروسعامل بیماری کووید-۱۹ است. دو مورد دیگر از ویروس کرونا که درگستره جهانی شیوع پیداکردند عبارتند از: سندرم تنفسی حاد (SARS) و سندرم تنفسی خاورمیانه (MERS). باور بر این است که منشا ویروس عامل بیماری کووید-۱۹از حیوانی بوده که در فضای باز بازار غذا در ووهان چین نگهداری می شده است. بسیاری از احتمالات تا کنون مورد بحث قرار گرفته، اما هنوز گونه حیوانی ناقل ویروس، که در ابتدا فرض شد گونه ای از خفاش باشد، مورد تائید قرار نگرفته است.
SARS قبل از بازبینی اساسی قوانین سلامت بین الملل (International Health Regulations -IHR) در سال ۲۰۰۵ به وقوع پیوست و بنابراین به آن عنوان PHEIC تعلق نگرفت. MERS ابتدا در عربستان سودی پدیدار شد. اگرچه این بیماری در دنیا پخش شد و یک شیوع گسترده در کره جنوبی از خود نشان داد اما سازمان بهداشت جهانی هرگز رسما آن را PHEIC ننامید. PHEIC یک سامانه نشانه گذاری رنگی یا رقومی از سطح هشدار نیست، بلکه یک تشریح فنی طراحی شده است که به هماهنگی میان ۱۹۶ دولت و حکومت که عضو IHR هستند کمک می کند. اما تاکنون کارایی آن در مورد بیماری کووید-۱۹ به سختی قبل اثبات است.
واکنش ها به کووید-۱۹
چه مستقیم و چه غیر مستقیم از طریق حیوان دیگر، ویروس از منشا اصلی خود به انسان منتقل شده است.به نظر می‌رسد که بعد از این انتقال اولیه، شیوع بیماری به صورت مداوم و موفقیت آمیز از انسان به انسانی دیگر در حال انتقال است.خوشبختانه نرخ مرگ و میرناشی از این ویروس نسبت به SARS و MERS کمتر است.
ووهان قطب حمل و نقل در چین مرکزی است. بلافاصله پس از شیوع بیماری نزدیک به پنج میلیون نفر منطقه را به مقصد سایر نقاط چین یا دیگر کشورها ترک کردند (خیلی‌ها در آستانه سال نو چینی در سفر بودند). با شیوع بیشتر بیماری، دولت چین در یک حرکت بی‌سابقه حدود پنجاه میلیون نفر از ساکنین شهر ووهان و قسمتهای وسیعتری از استان هوبی را قرنطینه کرد.
با پیچیده شدن واکنش‌های بین‌المللی به این شیوع گسترده، یک مسافر چینی با نشان دادن علایمی از بیماری باعث شد که یک کشتی تفریحی مدیترانه ای، با نام کاستا اسمرالدا، با ۶۰۰۰ مسافر در آبهای ساحلی ایتالیا تحت قرنطینه قرار بگیرد. همچنین، پس از مشاهده یک مسافر با علایم بیماری، یک کشتی تفریحی دیگر، با نام دیامند پرنسس، در نزدیکی یکوهامای ژاپن متوقف و قرنطینه شد. تقریبا تمام پرواز‌ها از مبدا و به مقصد چین تا تاریخ نگارش این نوشته متوقف شده است و این اختلال عظیم در رفت و آمد به چین و تجارت با کشوری که دارای دومین اقتصاد دنیاست اثرات زلزله واری بر تولید جهانی، زنجیره تامین، و بازار‌های مالی گذاشته و خواهد گذاشت.
در تاریخ ۳۰ ژانویه، سازمان بهداشت جهانی شیوع کووید-۱۹ را یک PHEIC اعلام کرد. روز بعد از آن وزارت بهداشت و خدمات انسانی آمریکا، کووید-۱۹ را یک وضیعت اضطراری ملی در بهداشت عمومی نامید. در اقدامی دیگر، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده (CDC)، غربالگری مرزی را تقویت بخشید و برنامه قرنطینه دو هفته‌ای مسافرانی را که از کانون‌های بیماری به آمریکا سفر می کردند، شامل افراد خارج شده از ووهان، به اجرا گذاشت. همچنین وزارت امور خارجه ایالات متحده وررد افراد با ملیت‌های خارجی را که به تازگی از استان هوبی در چین بازدید کرده بودند به آمریکا ممنوع اعلام کرد. شرکت‌های هواپیمایی آمریکایی و غیر آمریکایی هم به طور نامحدود پرواز‌های خود را به چین به حالت تعلیق در آورده اند.
کووید-۱۹ یک PHEIC مرموز است که در فضای خبری ۲۴ ساعته پیوسته مورد پوشش خبری لحظه به لحظه قرار دارد. تمام وقایع گفته شده در بالا به صورت گسترده و جهانی از طریق تلوزیون ها، رادیو ها، و پایگاه‌های خبری که گاهی حاوی اخبار ضد و نقیض هستند، منتشر شده است. رسانه‌های اجتمایی هم فعالانه مشارکت داشته و به سرعت تبدیل به قطب خبرهای نادرست شدند. این امر تا آنجا پیشرفت که فیسبوک تعهد کرد که تمام اخبار مربوط به کووید-۱۹ را اگر از مراجع رسمی بهداشتی نیست حذف کند.
پینترست (Pinterest) نیز تمام جستجوهای انجام شده در وبسایت‌اش را به اطلاعیه‌های منتشر و تائید شده توسط سازمان بهداشت جهانی متصل کرده و نتایج جستجویش همگی دارای نوشته‌ای هستند که گواهی می کند که یافته‌هایش برگرفته از مراجع معتبر پزشکی است.
کووید-۱۹ و چالش های ارتباطات
تشدید سریع ویروس باعث شد اخبار گمراه کننده و بعضا متناقضی در باره نحوه شیوع ویروس و آنچه افراد باید در مورد کووید-۱۹ بدانند و انجام بدهند، رایج شد. به تدریج که اطلاعات در اوقات و اشکال غیرقابل پیش بینی در دسترس قرار گرفت، دشواری هایی در نحوه تنظیم و گزارش اخبار پیش آمد زیرا خبر جدید می بایست ناقض آنچه در پیش گفته شد نباشد. این پیغام‌های بعضا متناقض باعث گمراهی مردم شده و می تواند پاسخ دهی عمومی و اعتماد مردم به اطلاعات رسمی را از بین ببرد. مردم به سرعت فزاینده‌ای از خود سوال می کنند که اخبار و اطلاعات دریافتی ایشان تا چه اندازه شفاف، صادقانه و بروز است و آیا باید آنها را باور کنند یا خیر. نویسندگان این یاداشت بر این باورند که ارتباط و خبررسانی مسئولانه در این خصوص از اهمیت بسزای برخوردار است، اما تردید دارند که این امر قابل دستیابی باشد اگر عموم مردم آنچه را که به ایشان گفته می شود باور نکنند.
لزوم ارتباطات به شیوه قابل اتکا و موثر
کووید -۱۹ آزمونی است از اعتبار خط مشی های بهداشت جهانی در مواجهه با یک تهدید جدی سلامت عمومی که مسیر پیش روی آن ناشناخته است. این تهدید نو ظهور نیازمند آن است که دولت ها، رسانه ها، پلتفرمهای فن آوری و بخش خصوصی به پا خیزند. پاسخ و واکنش مسولانه به این واگیری همگانی نیازمند همکاری و هماهنگی میان تمام بخش‌های جامعه است. عامه مردم نیازمند اطلاعات قابل اتکا و عملی هستند تا بدانند چقدر در حین زندگی روزمره در مجتمع‌های آپارتمانی، فرودگاه ها، مدارس، فروشگاه ها، یا در مراکز درمانی در معرض این ویروس قرار می گیرند. مردم باید به صورت شفاف و خالی از ابهام بدانند که به کدام مناطق نمی توان سفر کرد، شرایط قرنطینه چیست، نحوه درست مراقبت از سلامت فردی کدام است، و فاصله گیری اجتماعی (تعطیل کردن حمل و نقل عمومی، بستن مدارس، لغو مسابقات ورزشی و …) چطور محقق می شود. به علاوه، به موازات اینکه بر دانش و دانسته‌ها از این عفونت نوظهر و در حال گسترش افزوده می شود، مردم باید اطمینان حاصل کنند که اطلاعات و خبرهایی که از مراجع موتمن دریافت می کنند به صورت واضح و دقیق منعکس کننده دانسته‌ها و نادانسته‌های مراجع پزشکی و درمانی در مورد بیماری کووید-۱۹ است.
سیاست گذاران، شاغلین بخش درمانی و جامعه تجاری باید بر سر آنکه چه اطلاعاتی در اختیار عموم قرار بگیرد و نحوه اطلاع رسانی و انتخاب سخنگویانی که در نزد عموم معتبرند به یک توافق جامع دست پیدا کنند. پیغام‌ها و اخبار مخابره شده باید به محض دریافت اطلاعات جدید، که مورد تائید مراجع پزشکی و بهداشتی است، بروز رسانی شده و هنگامی که حتی اطلاعات کمی جهت مخابره وجود دارد، فرصت ارتباط با مردم را از دست نداد. در این موارد می توان چگونگی کنترل ابتدایی گسترش عفونت به صورت مرتب تکرار شود. مثلا: ” از خود و خانواده خود محافظت کنید، دست‌هایتان را مکرراً بشویید، از افرادی که نشانگان سرماخوردگی و آنفولانزا دارند دوری کنید. واکسیناسیون خود را تکمیل کنید.”
متخصصین ارتباطات بهداشتی و سلامت آموزه‌های گرانبهایی از تهدیدات بهداشت عمومی در گذشته مانند: HIV /ایدز، بیماری جنون گاوی، سیاه زخم، H1N1 ، SARS و MERS آموخته اند که باید در مورد بیماری کووید-۱۹ هم آنها را به کار ببندند. یکی از مهمترین این آموزه‌ها این است که یک مرجع معتبر و شناخته شده حوزه سلامت و بهداشت مانند جراح کل آمریکا (Surgeon General) که مقامی مشابه دادستان کل کشور آمریکاست، به عنوان خط مقدم ارتباط با عموم انتخاب شود که پیام آور اطلاعات دقیق، قابل اطمینان، متکی بر شواهد و بروز باشد تا همگان آن را دریافت و تجزیه و تحلیل کنند، بفهمند و بتوانند تصمیمات بهداشتی مناسب را اتخاذ کنند. یک صدای قوی و واحد در سطح دولت فدرال که به ایالت ها، شهرستان ها، شهرها، و ادارات بهداشت منطقه ای اجازه دهد تا نقش خود را به عنوان مراجع ذی‌صلاح و قابل اطمینان در ارائه اطلاعات بهداشتی مناسب بازی کرده تا مردم با جمع آوری آن اطلاعات و فهمیدن و کاربست آن از خود و خانواده‌هایشان مراقبت کنند.
متخصصین بهداشت عمومی از نیاز مردم برای داشتن چنین مرجع خبری قابل اطمینانی آگاه هستند. در نظر سنجی اخیر انجام شده توسط کالج امرسون در فوریه ۲۰۲۰، مشخص شد نیمی از مردم آمریکا بر این باور ند که دریافت اطلاعات از جراح کل آمریکا لازم است و آن را یک اقدام مناسب برای مواجهه با تهدید ویروس کرونا تلقی می کنند.
تفکر سیستمی (نظامند) و روش های بهبود ارتباطات و تبادل اطلاعات
به رد و بدل هماهنگ شده و موثق اطلاعات و اخبار بهداشتی در سطح جهانی نیاز مبرم است تا بیماری کووید-۱۹ زندگانی و معیشت مردم را بدون دلیل موجه مختل نکند. افراد دارای مناصب رهبری و مدیریتی در حوزه بهداشت باید در جهت تسهیل ارتباط بین موسسات بین المللی مانند سازمان بهداشت جهانی بکوشند. این افراد همچنین باید اطلاعات بروز بهداشتی و تدابیر مناسب ارتباطی را در اختیار رهبران دولتی، مدیران حوزه پزشکی، و افراد شاخص جامعه قرار بدهند. این کار باعث آگاه سازی افراد در نگرش و نحوه پاسخ آنها به این بیماری می شود.
با برنامه بودن و از قبل مهیا بودن لازمه مدیریت ریسک و کاهش خطرات تبعات منفی آن در برخورد با هر حادثه و فاجعه‌ای است. هنگام اتخاذ تدابیر، افراد شاغل در بخش اورژانس، پزشکان بالینی و حتی محققین مشغول کار بر روی این بیماری باید مورد توجه کافی و برابر قرار بگیرند. افراد شاغل در اورژانس و پزشکان بالینی و کلیه پرسنل بیمارستانی و مراکز درمانی همواره در زمره اولین (تشخیص) و آخرین (درمان) لایه های دفاعی جامعه در مواجهه با هر نوع شیوع بیماری در هر جایی می باشند. همانطور که دکتر تدروس ادهانوم، مدیر کل سازمان بهداشت جهانی گفت: ” این مهم [درک نقش و مهارت‌ها و ارتباطات شاغلین خط مقدم حوزه بهداشت] یک امر حیاتی است زیرا شاغلین این حوزه ستون فقرات سیستم بهداشت و درمانند که مسئولیت واکنش به هر نوع شیوع بیماری بعهده آنهاست”. قابلیت‌های فیزیکی و ذهنی و کارایی این افراد در نحوه عملکرد آنها هنگام تشخیص و مهار ویروس کرونا از اهمیت قابل توجهی برخوردار است و باید مدنظر قرار گیرد.
نویسندگان این یادداشت پیشنهاد می کنند که وظیفه تشکیل و راهبری یک پایگاه خبری معتبر، دولتی-خصوصی و بین‌رشته ای تحت عنوان “پایگاه خبری کووید-۱۹”به یک شخصیت برجسته پزشکی از بدنه دولت، مانند جراح کل ایالت متحده یا شخصی همطراز واگذار شود. این پایگاه خبری وظیفه آگاه سازی در ایالات متحده را بر عهده خواهد داشت و همینطور می تواند به عنوان یک منبع خبری موثق بین المللی در هنگام بروز تهدید‌های بهداشتی نوظهور عمل کند. یک چنین پایگاه خبری می تواند رابطه ای بلند مدت با رسانه‌های اجتماعی برقرار کند تا به صورت مداوم اخبار بروز و معتبر حوزه بهداشت و سلامت را در اختیار آنها بگذارد. همچنین این دفتر می تواند نقش مرجع اصلی و مرکزی برای مخابره اطلاعات متقاعد کننده و علمی حوزه بهداشت و سلامت را داشته باشد. از دیگر قابلیت‌های این دفتر می توان به ارائه تدابیر پزشکی، روش‌های محافظت از سلامت فردی، تهیه منابع الکترونیک و آنلاین، و حتی نوآوری‌های مرقون به صرفه در این حوزه اشاره کرد (مانند بلاگ ها، چک لیست ها، mHealth alerts)
نتیجه گیری
بر اساس شواهد تاریخی، مردمی که آگاه می شوند و فعالانه عمل می کنند نقشی محوری در محافظت از بهداشت عمومی دارند. برای تحقق این امر،جامعه جهانی نیازمند یک رهبری آگاه و ساعی در حوزه سیاست عمومی است تا بتواند تدابیر مناسبی جهت تبادل اطلاعات پزشکی و سلامت و همگانی کردن آن اتخاذ کند. مردم هم نیازمند و خواهان این هستند که راهنمایی های موثق از منابع قابل اتکا و اطمینان دریافت کنند و به آن عمل کنند. تبادل منسجم اطلاعات پزشکی و بهداشت هم مردم و هم متخصصین حوزه بهداشت را قادر خواهد ساخت تا بتوانند پاسخ و واکنش ملی را در برابر بیماری کووید-۱۹ مدیریت کنند. بعلاوه این امر بستری فراهم می‌کند تا زیرساختهای اطلاعاتی حوزه بهداشت و سلامت تقویت شود تا در بروز و شیوع بیماری‌ها و عفونت‌های آتی عملکردی موثرتر داشته باشند.
